PORADNIK – Gekon madagaskarski

Wielkość
Gekon madagaskarski dorasta do ok. 15 cm długości (z ogonem).

Wygląd
Gekon madagaskarski ma stosunkowo dużą głowę o trójkątnym kształcie. Jego ciało jest
drobne z cienkimi łapkami. Krótkie palce są zakończone małymi pazurkami. Jego ogon ma
beczułkowaty kształt u nasady, zwężający się ku końcowi.
Ogon spełnia kilka funkcji, a jedną z najważniejszych jest magazynowanie tłuszczu.
Dzięki tak dużemu rezerwuarowi energii i wody, gekon może przetrwać długie okresy
niedostatku pożywienia oraz wody. Po grubości ogona możemy oszacować kondycję danego osobnika oraz rozpoznać, czy samica przygotowuje się do składania jaj. Bardzo często chudnięcie ogona jest pierwszym i łatwym do rozpoznania objawem choroby jaszczurki.
Na skórze występują łuski tworzące guzki, co nadaje tym gekonom charakterystyczną
fakturę. Grzbiet jaszczurki jest mozaikowy – złożony z brązowych i kremowych plamek oraz
pasów. Spód ciała jest kremowy.

Występowanie
Gekony madagaskarskie pochodzą z południowych oraz zachodnich rejonów
Madagaskaru. Zamieszkują półsuche i jałowe tereny, porośnięte krzaczastą i sucholubną
roślinnością.

W ich naturalnym biotopie wilgotność powietrza waha się między 50 a 70%. Średnia
dobowa temperatura w ciągu roku wynosi od 22 do 27 stopni Celsjusza. Jednak zakres
temperatur w ich naturalnym środowisku jest dużo szerszy – w nocy w chłodniejszych
miesiącach temperatura może spadać do 14 stopni, a w dzień (w miesiące cieplejsze)
przekraczać 30. Można w jednym miejscu umieścić słabą żarówkę grzewczą/matę/przewód grzewczy, aby jaszczurka miała możliwość wygrzania się. Należy je zamontować w taki sposób, aby jaszczurki nie miały
do nich dostępu i nie było ryzyka poparzenia się. Pod punktem ciepła temperatura powinna
wynosić maksymalnie 33 stopnie.

Odmiany barwne
U gekonów madagaskarskich występuje kilka odmian barwnych, charakteryzujących się
odmiennymi barwami – np. piaskowo-szarą, pomarańczową (normal, anery, xanthic, snow…) Plamki mogą układać
się w inne wzory niż u klasycznej odmiany i może być ich mniej.

Wylinka
Gekony madagaskarskie zjadają swoją wylinkę od razu po ściągnięciu jej. Czasami zdarza
się, że zostawią jej fragmenty w terrarium. Należy zwracać uwagę, czy wylinka zeszła z całego
ciała – zwłaszcza z palców i czubka ogona.

Długość życia
Dożywają średnio od 6 do maksymalnie 10 lat.

Aktywność
Gekon madagaskarski jest aktywny od zmierzchu do świtu. Powinniśmy zapewnić mu
cykl dnia i nocy i doświetlać w dzień terrarium. Możemy użyć do tego celu również oświetlenia
z małą ilością UVB. Mimo, iż gekony w naturze unikają światła dziennego, to i tak mają dostęp
do światła UVB. Zwierzęta te opuszczają swoje kryjówki, kiedy słońce jest jeszcze nisko, więc
przez jakiś czas korzystają z jego promieni. Należy również pamiętać, że światło odbite od
księżyca również posiada małe ilości UVB. Dlatego dla gatunków nocnych jest ono również
zalecane. Światło to ma ogromny wpływ na zdrowie zwierzaka – produkcja witaminy D3,
przyswajanie wapnia, większa ilość energii, lepsze wybarwienie.

Zachowanie

Gekony madagaskarskie łatwo przyzwyczajają się do kontaktu z człowiekiem. Gatunek ten rzadko przejawia agresję, a jego ugryzienie nie jest bolesne dla człowieka. W sytuacji zagrożenia gekon woli uciec lub schować się w jakiejś kryjówce. Jeżeli istnieje konieczność wyjęcia gekona z terrarium, to należy go trzymać nisko nad podłożem, gdyż istnieje możliwość spłoszenia się i w efekcie upadku zwierzaka.

Dymorfizm płciowy
Samce są większe od samic. Mają masywniejszą głowę. Posiadają u nasady ogona
wyraźne zgrubienie (uchyłki z hemipenisami).

Rozmnażanie
Gekony madagaskarskie łatwo rozmnażają się w niewoli. Przed łączeniem obu płci
należy zwracać szczególną uwagę na wiek i kondycję samicy – powinnna ona skończyć 12
miesięcy. Podczas całego sezonu rozrodczego monitorujemy kondycję samicy i jeśli spadnie, to
oddzielamy ją od samca i intensywnie karmimy.
U gekonów madagaskarskich występują zaloty, podczas których samiec podgryza samicę.
Podczas kopulacji samiec trzyma samicę zębami za kark. Może to powodować małe ranki, które
w małych ilościach nie są niebezpieczne.
Samica składa 1-2 jaja co 3-4 tygodnie, zakopując je w podłożu na głebokości ok. 5 cm.
W ciągu roku samica może złożyć maksymalnie 20 jaj, lecz może to stanowić poważne
obciążenie dla organizmu i spowodować, że w następnym roku nie będzie mogła przystąpić do
rozrodu. Poważny spadek formy może doprowadzić nawet do śmierci samicy. Dlatego bardzo
ważne jest skrócenie sezonu rozrodczego do 7 miesięcy. Po tym czasie należy oddzielić samca
od samic i obniżyć temperaturę w terrarium, aby dać odpoczynek samicom od składania jaj. Jeśli
nie obniżymy temperatury, może się zdarzyć, że samice nadal będą składać jaja (również
zapłodnione).
Podczas przekładania jaj do inkubatora nie możemy ich obrócić – spowoduje to utonięcie
zarodka, który wykształca się w górniej części jaja. Przed przeniesieniem jaj można zaznaczyć
markerem górną powierzchnię skorupki.
Jaja zapłodnione są zwykle odrobinę większe i mają białą, suchą pergaminową skorupkę.
Jaja niezapłodnione mogą mieć żółtawy odcień, a ich skorupka jest lekko klejąca i sprawia
wrażenie brudnej. Po kilku dniach od złożenia możemy prześwietlić jaja światłem i upewnić
się, czy są zapłodnione – wtedy wnętrze będzie miało kolor różowy i dostrzeżemy ciemniejszą
plamkę zarodka.
Jaja inkubujemy w temperaturze 30 stopni Celsjusza. Nie można przekroczyć tej
temperatury, gdyż spowoduje to uszkodzenie zarodków a nawet ich śmierć. Okresowy spadek
temperatury jest bezpieczniejszy i spowoduje wydłużenie rozwoju zarodka. Do inkubacji jaj
możemy wykorzystać małe boxy inkubacyjne oraz wermikulit.
Młode klują się po ok. 55-70 dniach. Możemy je trzymać w małych grupkach zbliżonych
do siebie wielkościowo. Pierwszy pokarm podajemy po przejściu pierwszej wylinki – zwykle na
drugi dzień.

Terrarium
Gekon madagaskarski jest jaszczurką naziemną, więc terrarium powinno być
zorientowane horyzontalnie. Terrarium dla jednego dorosłego
osobnika powinno mierzyć co najmniej 40x30x30cm (długość x szerokość x wysokość).
W terrarium gekona madagaskarskiego warto poukładać na podłożu kamienie oraz
drewniane elementy, które zwiększą powierzchnię życiową jaszczurek. Należy je poukładać na
tyle stabilnie, aby jaszczurka nie mogła ich przewrócić i przesunąć, gdyż grozi to
przygnieceniem lub upadkiem naszego podopiecznego.

Dla sucholubnych zwierząt mamy spory wybór podłoża. Od bioaktywnych, przez różne
kolory piasków i gliny. Podłoża bioaktywne mają za zadanie stworzyć w terrarium warunki podobne do naturalnych.
Jeśli zaplanowaliśmy wystrój typowo pustynny, możemy wybrać jeden z kilku kolorów
piasków. Zwykle posiadają one w składzie glinę. Taka mieszanka po zwilżeniu wodą nie osypuje się tak bardzo jak czysty piasek i pozwala jaszczurce kopać kryjówki. Ponadto tworzy zwartą (lekko sklejoną) powierzchnię, co zmniejsza ryzyko połknięcia przez nią fragmentów podłoża.
Możemy również użyć bogatszej mieszanki, złożonej z gliny, piasku, ziemi oraz żwiru.

W środowisku terrarystycznym trwają spory na temat użycia piasku jako podłoże w
terrarium. Połknięcie znacznej ilości piasku przez zwierzę może skutkować zaczopowaniem
układu pokarmowego. Tak może się zdarzyć jeśli zwierzę jest chore lub źle suplementowane i
brakuje mu składników mineralnych. Zwierzęta w naturze niedobory minerałów uzupełniają
lizaniem lub zjadaniem gliny, piasku, ziemi i kamieni. Jest to więc naturalna czynność i
zdrowym osobnikom nie powinna zaszkodzić. Zwykle takie niedobory są bardzo małe, w
związku z tym zjadanie podłoża jest ograniczone. Ponadto, jeśli jaszczurka jest odpowiednio
odżywiona i przyjmuje pokarm regularnie, jej układ pokarmowy funkcjonuje prawidłowo, bez
zastojów i przerw. Należy skupić się na zapewnieniu jaszczurce odpowiednich
warunków, w których nie będzie dochodziło do niedoborów minerałów i witamin
(odpowiednie oświetlenie, suplementacja, urozmaicona dieta).

Uzupełnieniem wystroju mogą być żywe lub sztuczne rośliny. Żywe są nieco lepsze ze
względu na to, że wyparowują wodę z liści i utrzymują korzystny mikroklimat w terrarium.
Przy wyborze roślin powinniśmy się kierować nie tylko ich preferencjami siedliskowymi, ale
też wytrzymałością łodyg i liści. Gekony madagaskarskie, mimo iż nie należą do dużych
jaszczurek, to potrafią mocno pokiereszować delikatniejsze rośliny, które nie wytrzymują ich
ciągłego “deptania” i podkopywania. Zalecane rośliny dla gekonów madagaskarskich to przede
wszystkim rośliny gruboszowate, które są odporne na niedostatki wody, między innymi: rojnik,
aloes, rozchodnik, żywe kamienie czy drzewko szczęścia. Nie stosujemy roślin, które mają ostre
zakończenia liści i kolce, gdyż będzie to stanowić poważne zagrożenie dla jaszczurek.
Jeśli nie chcemy opiekować się żywymi roślinami, możemy ozdobić terrarium
sztucznymi roślinami. Tutaj wybór jest właściwie nieograniczony i zależy tylko od naszych
indywidualnych preferencji.

Woda
Gekony madagaskarskie powinny mieć stały dostęp do miseczki z wodą. Powinniśmy
również raz dziennie spryskiwać chłodniejszy róg terrarium.

Żywienie
Gekony madagaskarskie żywią się owadami, czasami wzbogacając dietę owocami.
Owady powinny stanowić główny składnik ich diety i powinny to być głównie świerszcze i
karaczany dostosowane do wielkości pyszczka gekona. Jako dodatek podajemy larwy hermetii,
moli woskowych oraz mącznika młynarka. Powinniśmy unikać monodiety i stosowania tylko
jednego typu pokarmu, gdyż może to prowadzić do niedoborów. Larwy powinniśmy podawać
w miskach, z których nie są one w stanie się wydostać, gdyż puszczone wolno – zakopią się w
podłożu. Należy również pamiętać, że choć larwy są łatwiejszym pokarmem do podania, to nie
wszystkie z nich są wartościowym pokarmem. Larwy hermetii zawierają dużo wapnia oraz
białka, a larwy mącznika przeciwnie – są bogate w tłuszcz.

Częstotliwość karmienia
Młode osobniki karmimy codziennie. Dorosłe możemy karmić rzadziej – 2-3 razy w
tygodniu. Jednorazowo podajemy tyle pokarmu ile zwierzę może zjeść w ciągu jednego,
maksymalnie dwóch dni. Zwykle jest to przykładowo ok. 5 świerszczy na jednego osobnika.

Suplementacja
Gady suplementujemy przy każdym karmieniu. Podajemy przede wszystkim wapń z
witaminą D3. Jego niedobory są niezwykle częste u hodowlanych gadów i mogą prowadzić do
wielu chorób. Raz w tygodniu podajemy witaminy (bez wit. D3). Wapń dodajemy do
miksowanych owoców oraz posypujemy nim owady. Witaminy podajemy tylko z owadami.
Dobrym rozwiązaniem jest też położenie w terrarium dodatkowo małej miseczki w wapniem,
aby gekony miały do niego stały dostęp.