BICZOGON (Uromastyx) – pierwsze kroki

WPROWADZENIE

Nasza hodowla, Uromastyx.pl specjalizuje się w hodowli pustynnych jaszczurek z rodzaju biczogon. Przez kilka ostatnich lat zdobywaliśmy wiedzę i bezcenne doświadczenia w chowie i opiece nad tymi pięknymi jaszczurkami. W międzyczasie spotykaliśmy się z wieloma pytaniami dotyczącymi podstawowych zagadnień, w dużej mierze z uwagi na brak literatury i opracowań w języku polskim. Większość naszej wiedzy została przedstawiona na naszej  stronie uromastyx.pl niemniej korzystając z propozycji firmy Egzotic-room, chętnie przedstawimy garść informacji o naszych pupilach.

OGÓLNY OPIS RODZAJU

Do rodzaju biczogony (Uromastyx) należą przepiękne pustynne jaszczurki z rodziny agamowatych, których charakterystyczną cechą jest płaski, kolczasty ogon przypominający bicz. Podobnie jak nazwa polska również ich nazwa łacińska bierze się ze starogreckich słów Aura co znaczy ogon oraz Mastigo – bat lub bicz. Ogon służy gadom do obrony, zamykania wejść do nor oraz magazynowania zapasów pokarmowych. Wszystkie biczogony posiadają silne łapy wyposażone w okazałe pazury, które umożliwiają im kopanie głębokich nor. Biczogony mimo swojego groźnego wyglądu w stosunku do swoich opiekunów należą do bardzo łagodnych jaszczurek. Są typowymi roślinożercami i w zasadzie nie pobierają pokarmu zwierzęcego. Należą do gadów aktywnych w dzień. Zasięg ich występowania obejmuje Afrykę Północną oraz tereny Bliskiego Wschódu aż po Pakistan i zachodnie tereny Indii.

^{Źródło: https://www.researchgate.net/figure/Distribution-range-of-the-genus-Uromastyx-after-WilMs-2001_fig2_234101326}

PODSTAWOWE INFORMACJE O CHOWIE

Aby zrozumieć potrzeby rodzaju biczogon w niewoli należy przyjąć do wiadomości, że są to gady pustyni i jako takie na drodze przystosowań do swojego biotopu wykazują szereg właściwych sobie adaptacji.

Biczogony nie piją wody i uwielbiają niską wilgotność powietrza
Poza wyjątkowymi sytuacjami (osłabiony i odwodniony osobnik/samica po złożeniu jaj) jaszczurki te całą potrzebną do życia wodę pobierają z pokarmu roślinnego. Prosimy pamiętać, że w przypadku posiadania zdrowego biczogona miski z wodą są całkowicie zbędne a w niektórych okolicznościach mogą szkodzić prowadząc do niepotrzebnego powiększania wilgotności w terrarium. A zbyt wysoka wilgotność powietrza jest im całkowicie obca i prowadzić może do chorób dróg oddechowych oraz chorób skóry. Dobra wentylacja terrarium oraz wysokie temperatury panujące w ich zbiornikach pozwalają bez problemów osiągnąć poziom 25% – 35% wilgotności powietrza w dzień i ok. 50% w nocy po wyłączeniu oświetlenia. Innym ciekawym przystosowaniem do niedostatku wody są gruczoły solne, usuwające z organizmu nadmiary soli i toksyn bez udziału nerek (i w rezultacie bez wody). Osady wokół nozdrzy w kolorze białym to rezultat pracy tych gruczołów.

Wykorzystują nory. Kiedy temperatura w nocy na pustyni drastycznie spada jaszczurki z rodzaju Uromastyx korzystają ze swoich głębokich nor, gdzie temperatura jest względnie stała i oscyluje w granicach 30 C. Dodatkowo w norach panuje dużo większa wilgotność niż na powierzchni co ułatwia im zrzucanie skóry (wylinkę). Tutaj też chronią się przed drapieżnikami. Wilgotna nora wypełniona mieszanką piasku i włókna kokosowego to obowiązkowa pozycja w każdym terrarium dla biczogona.

Wykorzystują słońce. Oczywiście dla podniesienia temperatury ciała, ale również dla ochrony. Są niemal jedynymi zwierzętami, które mogą przetrwać na powierzchni pustyni w godzinach bliskich południa, kiedy jest zbyt gorąco dla innych zwierząt. Oznacza to brak wrogów w tym okresie oraz dużo czasu na szukanie pokarmu w swoim rewirze. W konsekwencji terraria dla biczogonów są gorące i bardzo jasne. Te jaszczurki to typowe dzieci słońca. Temperatura pod źródłem ciepła w granicach 55C jest jak najbardziej odpowiednia, ale trzeba pamiętać o stworzeniu w terrarium stref o zróżnicowanych temperaturach co pozwoli im na regulowanie ciepła własnego ciała (oprócz gorącej wyspy grzewczej należy pamiętać o rejonie wilgotnej nory z temp. 28-30C podczas gdy reszta zbiornika może mieć temperaturę ok. 35C) . Co ciekawe – biczogony receptory ciepła posiadają na grzbiecie, zatem wszelkiego typu kamienie i maty grzewcze są nie tylko zbędne, ale mogą być również niebezpieczne, gdyż mogą prowadzić do przegrzania ciała jaszczurki.

Są terrytorialne. Ponieważ na pustyni pokarmu jest mało żyją w parach lub niewielkich haremach. Każda para dba o swój rewir odpędzając inne biczogony, które mogłyby zjadać ich rośliny. Walki o teren są normalne i rodzi to kolejne, oczywiste konsekwencje dla hodowców tych pięknych jaszczurek. Jedną z tych konsekwencji jest fakt, że należy im zapewnić stosunkowo dużą (jak na ich rozmiary) przestrzeń życiową. Wsród gatunków biczogonów znajdziecie Państwo takie, które wolą płaskie, kamieniste złomy ale również i takie, których żywiołem są skały, nawisy, sucho-krzewy po których uwielbiają się wspinać, skakać i przyprawiać swoich właścicieli o przyspieszone bicie serca podczas kolejnego upadku z wysokości. Więcej o wymiarach terrarium dla poszczególnych gatunków znajdziesz w opisach gatunkowych oraz w sekcji PATRZ FAQ

Magazynują tłuszcz. Podobnie jak wielbłądy magazynują tłuszcz w garbach tak biczogony magazynują go w ogonach. Z tego względu dla wielu koczowniczych plemion ich ogony stanowią rarytas kulinarny.

Jedzą chętnie nasiona i suche rośliny. Kiedy brakuje „świeżych” roślin jaszczurki z rodzaju Uromastyx zadowalają się nasionami oraz suszem roślinnym. Jako uzupełnienie diety również taki pokarm należy zapewnić swoim podopiecznym a w okresie zimowania może on stanowić wręcz podstawę.

Zimowanie. Nawet na pustyni zdarzają się okresy chłodu. W tym czasie biczogony zmniejszają swoją aktywność życiową, więcej czasu spędzają w norach, pobierają mniej pokarmu. W warunkach terraryjnych w okresie od grudnia do lutego możemy zmniejszyć ilość godzin naświetlania terrarium, zmniejszyć moc żarówek grzewczych. Kilkutygodniowy okres zimowania wpłynie z pewnością korzystnie na zdrowie i aktywność w okresie wiosenno-letnim. Nie powinniśmy zimować osobników młodych, nowo pozyskanych czy chorych.

DLACZEGO BICZOGON – CZY TO JASZCZURKA DLA MNIE?

Często zgłaszanymi wątpliwościami jest pytanie jak trudna jest opieka nad pustynną jaszczurką roślinożerną i czy ja dam radę. Dieta jest dla wielu osób, które miały wcześniej doświadczenia z innymi jaszczurkami, barierą psychologiczną trudną do przełamania. Podajemy kilka argumentów – proszę na tej podstawie ocenić, czy biczogon to jaszczurka właśnie dla mnie.

Dieta roślinożerna-nie ma konieczności podawania owadów. Dla osób dysponujących własnym ogrodem, balkonem lub bliskim dostępem do tzw. użytków ekologicznych w sezonie wegetacyjnym (od połowy marca do połowy listopada) praktycznie bezkosztowa. Koszty zakupu pokarmu ponosimy praktycznie w sezonie zimowym – pomocą służą „marketowe” warzywniaki. Pamiętajmy również, że biczogony za wyjątkiem biczogonów egipskich to raczej niewielkie lub średniej wielkości gady. Ilość pokarmu, który pożerają ma niewiele wspólnego z ilością zjadaną przez wielkie gady jak choćby legwan zielony. Jesteś zadeklarowanym wegetarianinem lub lubisz różnego typu sałatki? – biczogon je to, na co i Ty masz ochotę. Czujesz niechęć do owadów karmowych lub boisz się, że karaluchy dokonają przypadkowej inwazji na Twoje mieszkanie? – proszę bardzo, kolejne argumenty pro.

Mało intensywne (jeśli jakieś) zapachy odchodów i terrarium z uwagi na charakter diety. Stara prawda – roślinożerca pachnie lepiej. Terrarium w salonie? – bardzo proszę, biczogon jest dla Ciebie.

Biotop pustynny jest najłatwiejszym w „obsłudze” terrarystycznej rodzajem terrarium. Odchody zwierząt z uwagi na panujące temperatury w terrarium biczogona bardzo szybko ulegają zasuszeniu co dodatkowo ogranicza nieprzyjemne zapachy. Nie ma problemu z wilgocią, pleśniami, etc. Masz alergię na pleśnie? – rozważ zakup biczogona .

Brakuje Ci słońca, klimat przygnębia, masz wrażenie, że w domu jest ciągle niewystarczająco jasno? Biczogony to dzieci słońca, które wniosą do każdego domu potężną dawkę światła. Kiedy w jesienne i zimowe dni patrzymy jak wygodnie leżą rozłożone są pod promiennikami w swoich gorących terrariach – cóż, zazdrościmy…

Chcesz móc obserwować ciekawe zachowania nietuzinkowych jaszczurek? Szukasz gadów, które zapewnią Ci w terrarium ruch i energię?Biczogony są dla Ciebie. Te dzienne agamy pod względem usposobienia mają niewiele wspólnego z bardzo popularnymi australijskimi agamami brodatymi. Przy odpowiednio doświetlonym terrarium i odpowiednich temperaturach biczogony zapewnią opiekunowi nieustanne wrażenia typu „jak on to zrobił”, „jak on tam wszedł”, „to tak można?!”. Przyjecie postawy – „włażę na punkt obserwacyjny i sobie popatrzę” – jest sprzeczne z ich naturą.

Wielkość terrarium – Ponieważ rodzaj biczogon liczy kilkanaście gatunków o różnej wielkości, każdy może wybrać jaszczurkę odpowiadającą możliwościom „mieszkaniowym”. Pomijając zbiorniki poniżej wymiaru 100x50x50 cm, które są ewidentnie zbyt małe, każdy inny poziomy zbiornik może zostać wykorzystany do chowu odpowiednio dobranego gatunku.

PODSTAWOWE PRODUKTY TERRARYSTYCZNE DLA BICZOGONA

Oświetlenie to punkty nr 1 od którego musimy zacząć kompletować osprzęt dla zbiornika z tymi jaszczurkami. Nieodzowne w opiece nad nimi będą lampy UV – zarówno 3w1 jak i wydajne świetlówki. Polecić z pewnością możemy:

• świetlówki Arcadia T5 14% UVB Dragon – do zbiorników 60 cm i wyższych lub Arcadia T8 D3+Desert 12% UVB – dla niższych zbiorników. W przypadku dysponowani oprawkami starszego typu na świetlówki T8 polecamy lampę Arcadia T8 D3+ 12% UVB Desert
• metahalogeny RepTech , które doskonale sprawdzają się od początku naszej przygody z biczogonami. Biorąc pod uwagę jak trudnymi w mnożeniu są to jaszczurki przypuszczamy, że stosowane przez nas właśnie te lampy i wysokie dawki UVA/UVB, które emitują są jednym z kluczowych czynników naszego sukcesu. Co nie bez znaczenia – metahalogeny są to bardzo wydajne źródła ciepła i ich używanie z pewnością niesie wymierne oszczędności. Najczęściej żadne dodatkowe źródło ciepła nie będzie konieczne.
• dla poprawy ilości i przede wszystkim jakości światła widzialnego można przemyśleć zakup oświetlenia ledowego ARCADIA Listwy ledowe Jungle Dawn LED 6200K Pro

Ogrzewanie jak wspomniano wyżej najczęściej metahalogen rozwiązuje nam temat ciepła w terrarium. Jeśli jednak to nie wystarcza zdecydowanie odradzamy stosowanie mat, kabli, emiterów. Biczogony to zwierzęta pełnego słońca. Emitowane ciepło powinno iść w parze ze światłem. Godne polecenia będą żarówki neodymowe, które wzbogacają nam terrarium o dodatkową ilość UVA. Warto wypróbować rozwiązania halogenowe RepTech ze szkłem neodymowym, które wydają się by ć wydajniejsze niż te oparte na wolframie. Bardzo ciekawą opcją na dogrzewanie terrarium wydaje nam się Arcadia Deep Heat Projector niemniej tego produktu jeszcze nie testowaliśmy (o ile wiązki podczerwieni wydają się idealne, o tyle szkoda nam utraty światła).

Kontrola parametrów z uwagi na używanie metahalogenów nie stosujemy sterowników klimatu (te lampy nie znoszą częstego włączania i wyłączania). Posiadamy jedynie sterowniki czasowe oraz dobrej klasy bezdotykowe mierniki do okazjonalnego sprawdzania emisji ciepła jak ten pirometr RepTech

POKARMY

Praktycznie  cała gama z działu suche zioła i kwiaty świetnie się nada do biczogów. Zarówno pokarmy witaminizowane Arcadii jak i suszone rośliny HerbalPets z tego działu będą idealne. Rosliny karmowe i mieszanki ziaren to również produkty dla biczogonów. Jeśli chodzi o witaminy to zbilansowana dieta roślina (szczególnie wiosenno-letnia) dostarcza większość tego co niezbędne. Niemniej warto pochylić się nad preparatami Arcadia Earth Pro-A (witaminy) oraz Earth Pro Calcium Pro-Mg (wapno+MG).