PORADNIK – Eublefar lamparci (Gekon lamparci)

Do niedawna eublefar lamparci był zaliczany do gekonów, mimo iż nie posiada
niektórych cech charakterystycznych dla tej grupy jaszczurek. Z tego powodu rodzaj Eublefar
został podniesiony do rangi rodzimy i stanowi teraz odrębną grupę, lecz blisko spokrewnioną z
gekonami.

Wielkość
Eublefar lamparci dorasta do 22-28 cm długości (z ogonem) oraz 60-100g wagi.

Wygląd
Charakterystyczną cechą eublefara lamparciego są łuski, które tworzą wyraźne wypustki
rozmieszczone na całej powierzchni ciała. Dzięki temu skóra wygląda na chropowatą. W
dotyku jest bardzo delikatna i sprawia wrażenie, jakby była pokryta drobnym proszkiem.
Eublefary lamparcie posiadają powieki. Jest to jedna z cech odróżniających je od
gekonów. Kolejną różnicą jest budowa ich łapek – eublefary nie posiadają lamelli umożliwiających chodzenie po gładkich powierzchniach. Zamiast tego ich palce zakończone są
ostrymi pazurkami, dzięki którym gekony świetnie wspinają się po skałach i innych elementach
otoczenia. Jego ogon jest wyraźnie segmentowany, o beczułkowatym kształcie u nasady, zwężający
się ku końcowi. Ogon spełnia kilka funkcji, a jedną z najważniejszych jest magazynowanie
tłuszczu. Dzięki tak dużemu rezerwuarowi energii i wody, gekon może przetrwać długie okresy
niedostatku pożywienia oraz wody – nawet kilka miesięcy. Po grubości ogona możemy
oszacować kondycję danego osobnika oraz rozpoznać, czy samica przygotowuje się do składania
jaj. Bardzo często chudnięcie ogona jest pierwszym i łatwym do rozpoznania objawem choroby
jaszczurki. Gatunek posiada zdolność autotomii ogona (odrzucenie go podczas silnego stresu lub
chwycenia za ogon). Po odrzuceniu ogon odrasta, ale zwykle różni się od wersji pierwotnej –
jest krótszy, zdeformowany i delikatniejszy oraz ma mniejszą zdolność poruszania się.

Odmiany barwne
Eublefary lamparcie posiadają sporo odmian barwnych i wciąż w hodowlach pojawiają
się nowe. Odmiana barwna może charakteryzować się odmiennym kolorem i wzorem barwnym
skóry, lub też kolorem oczu. Kolor skóry może być różny – biały, żółty, pomarańczowy,
brązowy, szary i czarny. Eublefary mogą mieć jednolite umaszczenie lub posiadać wzory –
poprzeczne paski, pasek wzdłuż grzbietu, plamki ułożone w skupiska lub rozsypane w
chaotyczny sposób. Oczy mogą mieć kolor od bardzo jasnego, przez zielony i niebieski do
czarnego. Taka mnogość kombinacji sprawia, że praktycznie każdy eublefar jest nieco inny.
Wraz ze wzrostem młodych eublefarów może zachodzić zmiana umaszczenia. Niekiedy są to
drobne różnice (intensywniejszy kolor, więcej plamek), a innym razem np. pasy mogą zmienić
się w zbiór plamek.

Wylinka
Dzień-dwa przed wylinką jaszczurka robi się jaśniejsza, a kolory wyraźnie bledną. Należy wtedy umożliwić gekonowi dostęp do tzw. mokrej kryjówki, aby umożliwić prawidłowe ściągnięcie wylinki. Może to być gotowa kryjówka, jak ta poniżej lub zrobiona własnoręcznie z pudełka z mchem torfowcem w środku. Eublefary lamparcie zjadają swoją wylinkę od razu po ściągnięciu jej. Czasami zdarza się, że zostawią jej fragmenty w terrarium. Należy zwracać uwagę, czy zeszła z całego ciała – zwłaszcza z palców i czubka ogona.

Długość życia
W niewoli dożywają do 15 lat.

Aktywność
Eublefar lamparci jest aktywny od zmierzchu do świtu. Powinniśmy zapewnić mu cykl
dnia i nocy. Możemy użyć do tego celu również oświetlenia z małą ilością UVB. Mimo, iż eublefary w naturze unikają światła dziennego, to i tak mają dostęp do światła UVB. Zwierzęta te opuszczają swoje kryjówki, kiedy słońce jest jeszcze nisko, więc przez jakiś czas korzystają z jego promieni. Należy również pamiętać, że światło odbite od księżyca również posiada małe ilości UVB. Dlatego dla gatunków nocnych jest ono również zalecane. Światło to ma ogromny wpływ na zdrowie zwierzaka – produkcja witaminy D3,
przyswajanie wapnia, większa ilość energii, lepsze wybarwienie. WAŻNE – nie stosujemy UVB u gekonów albinotycznych.

Zachowanie
Eublefary lamparcie łatwo przyzwyczajają się do kontaktu z człowiekiem. Niektóre
osobniki przyzwyczajają się również do częstszej aktywności w ciągu dnia. Gatunek ten rzadko
przejawia agresję, a jego ugryzienie nie jest bolesne dla człowieka. W sytuacji zagrożenia
eublefar woli uciec lub schować się w jakiejś kryjówce. Młode osobniki mogą próbować nas
odstraszyć wydając piszczące dźwięki.
Jeżeli istnieje konieczność wyjęcia eublefara z terrarium, a jest on jeszcze dość
płochliwy, to należy go trzymać nisko nad ziemią, lub nad jakimś meblem. Mimo iż ta
jaszczurka nie porusza się za pomocą skoków, to podczas stresującej sytuacji może zeskoczyć z
naszych rąk. Upadek z dużej wysokości może stanowić dla niej zagrożenie. Eublefary nie potrafią skakać na duże odległości, dlatego machając energicznie końcówką ogona, odwracają uwagę swojej ofiary od
powolnego skradania się na wystarczającą odległość do skoku.
Podczas przemieszczania się po terrarium oraz poza nim, eublefary od czasu do czasu
wysuwają język. Mogą nim też dotykać otoczenia. W ten sposób je poznają. Jaszczurki posiadają
narząd Jacobsona na podniebieniu, którym analizują smak i zapach. Potrafią też w ten sposób
“namierzyć” aromatyczny pokarm w terrarium.

Dymorfizm płciowy
Samce są nieco większe od samic i posiadają u nasady ogona dwa zgrubienia (uchyłki z
hemipenisami). Dodatkowo na spodzie ciała nad kloaką występują u nich pory ułożone
linearnie w kształt litery V, widoczne już u młodych osobników. Eublefary lamparcie dojrzałość
płciową osiągają w wieku ośmiu miesięcy.

^{https://pethelpful.com/reptiles-amphibians/Breeding_Leopard_Geckos}

Rozmnażanie
Eublefary lamparcie łatwo rozmnażają się w niewoli. Przed łączeniem obu płci należy
zwracać szczególną uwagę na kondycję samicy – powinnna ona ważyć co najmniej 50g. Podczas
całego sezonu rozrodczego monitorujemy wagę samicy i jeśli spadnie poniżej 45g, to
oddzielamy ją od samca i intensywnie karmimy.
Przed łączeniem samca z samicami, zaleca się przezimować osobniki. To stymuluje obie
płcie do rozpoczęcia sezonu rozrodczego w tym samym czasie. Nie należy zimować osobników
młodych oraz osłabionych lub chorych. W takim wypadku lepiej zrezygnować z zimowania i
skupić się na leczeniu oraz podnoszeniu kondycji zwierząt. Zimowanie rozpoczynamy
stopniowym zmniejszaniem temperatury i skracaniem dnia świetlnego, aż osiągniemy 15-18
stopni Celsjusza i ok. 6-8 godzin oświetlenia. Ten okres przygotowawczy powinien trwać 2
tygodnie. Później następuje zimowanie trwające około 4 tygodnie. Temperatura nie powinna
wzrastać powyżej 18 stopni. W tym czasie apetyt eublefarów znacznie spadnie. Podczas
zimowania ważymy regularnie jaszczurki, by kontrolować ich kondycję. Wyjście z zimowania
możemy rozciągnąć na dwa tygodnie lub skrócić je do kilku dni.
U eublefarów lamparcich występują zaloty, podczas których samiec gania samicę,
podgryza ją i dotyka ogonem. Podczas kopulacji samiec trzyma samicę zębami za kark. Samica
składa 1-2 jaja co 4-5 tygodni, zakopując je w podłożu na głebokości ok. 5 cm. W ciągu roku
samica może złożyć maksymalnie 20 jaj, lecz może to stanowić poważne obciążenie dla
organizmu i spowodować, że w następnym roku nie będzie mogła przystąpić do rozrodu.
Poważny spadek formy może doprowadzić nawet do śmierci samicy. Dlatego bardzo ważne jest
skrócenie sezonu rozrodczego do 8-10 miesięcy. Po tym czasie należy oddzielić samca od samic
i zacząć przygotowania do następnego zimowania. Przed zimowaniem karmimy intensywnie
samice, aby odzyskały formę po składaniu jaj. Jeśli samice są w złej kondycji, rezygnujemy z
zimowania. Zamiast tego, możemy delikatnie obniżyć temperaturę w terrarium, by organizm
samic “nastawił się” na zimowy odpoczynek i przestał produkować jaja.
Jaja po złożeniu mają długość 2-2,5 cm i szerokość 1 cm, ale w trakcie inkubacji
zwiększają swoją objętość. Podczas przekładania jaj do inkubatora nie możemy ich obrócić –
spowoduje to utonięcie zarodka, który wykształca się w górniej części jaja. Przed
przeniesieniem jaj można zaznaczyć markerem górną powierzchnię skorupki.
Jaja zapłodnione są zwykle odrobinę większe i mają białą, suchą pergaminową skorupkę.
Jaja niezapłodnione mogą mieć żółtawy odcień, a ich skorupka jest lekko klejąca i sprawia
wrażenie brudnej. Po kilku dniach od złożenia możemy prześwietlić jaja światłem i upewnić
się, czy są zapłodnione – wtedy wnętrze będzie miało kolor różowy i dostrzeżemy ciemniejszą
plamkę zarodka.
Jaja inkubujemy w temperaturze 26-32 °C. Nie można przekroczyć górnej granicy, gdyż
spowoduje to uszkodzenie zarodków a nawet ich śmierć. Tymczasowe spadki temperatury nie
są tak groźne i spowolnią jedynie rozwój zarodka. U tego gatunku występuje temperaturowa
determinacja płci. Z jaj inkubowanych w temperaturze 26-28 °C kluje się więcej samic, w 28-30
°C uzyskamy równą liczbę obu płci, a przy górnej granicy 30-32 °C wykluje się więcej samców.

Temperatura inkubacji wpływa znacząco również na długość rozwoju zarodków – im niższa
temperatura, tym dłuższy czas inkubacji jaj. Do inkubacji jaj możemy wykorzystać małe boxy
inkubacyjne oraz wermikulit.
Młode

Młode klują się po 50-120 dniach, w zależności od temperatury inkubacji i mają 7-8 cm
długości. Od razu przenosimy je do małego terrarium. Pierwszy pokarm podajemy po przejściu
pierwszej wylinki – zwykle na drugi dzień.

Występowanie
Eublefary lamparcie zamieszkują pustynne i półpustynne tereny Azji Mniejszej i
Środkowej (Turcja, Iran, Irak, Afganistan, Pakistan, Turkmenistan, Indie). Są to otwarte tereny
o surowym klimacie. Przykładowo średnia dobowa temperatura w Afganistanie waha się w
ciągu roku od 3 do 29 °C, ale skrajne wartości mogą wynosić od -15 do 45 stopni. Nie oznacza to
jednak, że jaszczurka jest aktywna również przy tych skrajnych temperaturach – niekorzystny
czas spędza w schronieniach korzystając z zapasów tłuszczu.

Zalecaną temperaturą dla eublefara lamparciego w terrarium w ciągu dnia to 28-30 °C. Powinniśmy zadbać o to, aby miał on do wyboru cieplejszą i chłodniejszą strefę w terrarium. W nocy temperatura nie powinna spadać poniżej 18 °C. Do ogrzewania terrarium mamy kilka możliwości – mata grzewcza, kabel grzewczy, oświetlenie grzewcze lub emiter ciepła. Powinny one ogrzewać 1/3 terrarium, by na reszcie powierzchni temperatura była niższa o kilka stopni. Pozwoli to jaszczurce wybrać temperaturę, w
której chce przebywać. W obu strefach powinny być kryjówki. Przy montowaniu elementu
grzewczego należy pamiętać o tym, że jaszczurka nie powinna mieć z nim bezpośredniego
kontaktu, gdyż może się poparzyć. Wybór elementu grzewczego oraz sposób jego montowania
w dużej mierze zależy od tego z czego zbudowane jest terrarium.
Dysponując szklanym terrarium możemy zamontować element grzewczy w środku lub
na zewnątrz, kierując się zasadą – by szkło nie dotykało elementu grzewczego. Silne punktowe
nagrzanie szkła powoduje jego naprężenia względem chłodnej części, które mogą spowodować
pęknięcie. Wystarczy, że odsuniemy element grzewczy i stworzymy wąską pustą przestrzeń,
dzięki której szkło będzie nagrzewać się bardziej równomiernie. W przypadku płyty meblowej
element grzewczy musimy włożyć do środka terrarium, gdyż drewno jest doskonałym
izolatorem ciepła. Oświetlenie i emitery ciepła powinny być umieszczone w takim miejscu, by
zwierzę nie mogło go dosięgnąć (również z półki skalnej). Maty i kable grzewcze mogą być odizolowane płaskim kamieniem, płytą kaflową lub innym stałym elementem. Innym sposobem jest umieszczenie ich pod terrarium. Nie wystarczy nasypać na nie podłoże, gdyż jaszczurka może się do nich dokopać. Zalecamy stosowanie elementów grzewczych wraz ze sterownikami temperatury!

Wilgotność powietrza w ich naturalnym środowisku jest bardzo niska i wynosi tyle ile
w naszych mieszkaniach – 50-65 %. Większa wilgotność występuje w chłodniejszych okresach,
a mniejsza w gorętszych. Należy wziąć to pod uwagę podczas symulowania naturalnych
warunków w ciągu roku. Należy również pamiętać, że w naturze jaszczurka może znaleźć wodę
i wilgotniejsze miejsce jeśli tego potrzebuje. Nawet na pustyni jest woda – wystarczy wykopać
odpowiednio głęboki tunel, poszukać w szczelinach skalnych lub poczekać do rana na
skraplającą się rosę. W terrarium możliwości znalezienia kryjówki o odpowiedniej wilgotności
są ograniczone, gdyż to od nas zależy, czy je zapewnimy. Nie należy jednak przesadzać z ilością wody, gdyż możemy w ten sposób narazić zwierzę na choroby skórne. Do monitorowania wilgotności i temperatury powietrza bardzo dobrze sprawdzają się małe termometry i higrometry dostępne w wersji analogowej lub cyfrowej.

Terrarium
Eublefar lamparci jest jaszczurką naziemną, więc terrarium powinno być zorientowane
horyzontalnie. Jeśli dysponujemy terrarium o znacznej wysokości – powinniśmy umieścić w
nim kilka półek skalnych bądź innych elementów o powierzchni umożliwiającej jaszczurce
swobodną wspinaczkę. Półeczki powinny układać się w taki sposób, by jaszczurka mogła
pomiędzy nimi przechodzić bez konieczności skakania. Terrarium dla jednego dorosłego
osobnika powinno mierzyć około 60x40x40cm (długośćxszerokośćxwysokość).

U eublefarów lamparcich nie musimy montować ścianek. Można poukładać na podłożu kamienie oraz drewniane elementy, które zwiększą powierzchnię życiową jaszczurek. Należy je poukładać na tyle stabilnie, aby jaszczurka nie mogła ich przewrócić i przesunąć, gdyż grozi to przygnieceniem lub upadkiem naszego podopiecznego. Jako urozmaicenie otoczenia możemy użyć wszelkiego rodzaju dekoracje.
Dla sucholubnych zwierząt mamy spory wybór podłoża. Od bioaktywnych, przez różne
kolory piasków i gliny. Podłoża bioaktywne mają za zadanie stworzyć w terrarium warunki podobne do naturalnych:
– mają bogaty skład, dzięki czemu stanowią dobre podłoże dla roślin
– mają bogatą florę bakteryjną, która rozkłada drobne resztki pokarmu
– po zasiedleniu przez “owady sprzątające” możemy zapomnieć o regularnym sprzątaniu w
terrarium – pleśń oraz odchody są szybciej rozkładane i podobnie jak w środowisku
naturalnym użyźniają podłoże

Jeśli zaplanowaliśmy wystrój typowo pustynny, możemy wybrać jeden z kilku kolorów
piasków pustynnych. Zwykle posiadają one w składzie glinę. Taka mieszanka po zwilżeniu
wodą nie osypuje się tak bardzo jak czysty piasek i pozwala jaszczurce kopać kryjówki. Ponadto
tworzy zwartą (lekko sklejoną) powierzchnię, co zmniejsza ryzyko połknięcia przez nią
fragmentów podłoża.

Możemy również użyć bogatszej mieszanki, złożonej z gliny, piasku, ziemi oraz żwiru

W środowisku terrarystycznym trwają spory na temat użycia piasku jako podłoże w
terrarium. Połknięcie znacznej ilości piasku przez zwierzę może skutkować zaczopowaniem
układu pokarmowego. Tak może się zdarzyć jeśli zwierzę jest chore lub źle suplementowane i
brakuje mu składników mineralnych. Zwierzęta w naturze niedobory minerałów uzupełniają
lizaniem lub zjadaniem gliny, piasku, ziemi i kamieni. Jest to więc naturalna czynność i
zdrowym osobnikom nie powinna zaszkodzić. Zwykle takie niedobory są bardzo małe, w
związku z tym zjadanie podłoża jest ograniczone. Ponadto, jeśli jaszczurka jest odpowiednio
odżywiona i przyjmuje pokarm regularnie, jej układ pokarmowy funkcjonuje prawidłowo, bez
zastojów i przerw. Nie należy się więc bać użycia piasku w terrarium – w naturze przecież te
jaszczurki też żyją na piasku. Należy skupić się na zapewnieniu jaszczurce odpowiednich
warunków, w których nie będzie dochodziło do niedoborów minerałów i witamin
(odpowiednie oświetlenie, suplementacja, urozmaicona dieta).
Uzupełnieniem wystroju mogą być żywe lub sztuczne rośliny. Przy wyborze roślin powinniśmy się kierować nie tylko ich preferencjami siedliskowymi, ale też wytrzymałością łodyg i liści. Eublefary lamparcie, mimo iż nie należą do dużych jaszczurek, to potrafią mocno pokiereszować delikatniejsze rośliny, które nie wytrzymują ich ciągłego “deptania” i podkopywania. Zalecane rośliny dla eublefarów lamparcich to przede wszystkim rośliny gruboszowate, które są odporne na niedostatki wody, między innymi: rojnik, aloes, rozchodnik, żywe kamienie czy drzewko szczęścia. Nie stosujemy roślin, które mają ostre zakończenia liści i kolce, gdyż będzie to stanowić poważne zagrożenie dla jaszczurek.
Jeśli nie chcemy opiekować się żywymi roślinami, możemy ozdobić terrarium
sztucznymi roślinami. Tutaj wybór jest właściwie nieograniczony i zależy tylko od naszych
indywidualnych preferencji.

Woda
Eublefary lamparcie powinny mieć stały dostęp do miseczki z wodą.

Żywienie
Eublefary lamparcie żywią się głównie owadami. Powinniśmy im głównie podawać
świerszcze i karaczany. Jako dodatek podajemy larwy hermetii, moli woskowych oraz mącznika
młynarka. Powinniśmy unikać monodiety i stosować tylko jeden typ pokarmu, gdyż może to
prowadzić do niedoborów. Larwy powinniśmy podawać w miskach, z których nie są one w
stanie się wydostać, gdyż puszczone wolno – zakopią się w podłożu. Należy również pamiętać,
że choć larwy są łatwiejszym pokarmem do podania, to nie wszystkie z nich są wartościowym
pokarmem. Larwy hermetii zawierają dużo wapnia oraz białka, a larwy mącznika przeciwnie –
są bogate w tłuszcz.

Na rynku są dostępne również specjalne papki dla jaszczurek owadożernych oraz żele.
Powinny być one jedynie dodatkiem do diety.

Częstotliwość karmienia
Młode osobniki karmimy codziennie. Dorosłe możemy karmić rzadziej – 2-3 razy w
tygodniu. Jednorazowo podajemy tyle pokarmu ile zwierzę może zjeść w ciągu jednego,
maksymalnie dwóch dni. Zwykle jest to przykładowo ok. 5 świerszczy na jednego osobnika.

Suplementacja

Gady suplementujemy przy każdym karmieniu. Eublefarom lamparcim podajemy przede
wszystkim wapń z witaminą D3. Jego niedobory są niezwykle częste u hodowlanych gadów i
mogą prowadzić do wielu chorób.

Raz w tygodniu podajemy witaminy (bez wit. D3).

Suplementy te są w postaci proszku, którym posypujemy owady przed podaniem. Dobrym
rozwiązaniem jest też położenie w terrarium dodatkowo małej miseczki w wapniem, aby
eublefary miały do niego stały dostęp.