PORADNIK – Wąż zbożowy

Wielkość
Wąż zbożowy dorasta do 130-150 cm długości, ale zdarzają się osobniki mierzące 180 cm.

Wygląd
Wąż zbożowy ma smukły pokrój ciała. Jego umaszczenie jest zmienne i zależy od miejsca
występowania. Zwykle dominują odcienie szarości, brązu oraz ceglastej czerwieni. Wzdłuż ciała
występują ciemne plamy, często z czarnymi obwódkami. Spód ciała jest ubarwiony w czarno-białą
kratkę.

Odmiany barwne
Oprócz odmian terytorialnych, występują linie hodowlane w wielu kolorach i wzorach.
Kolor i wzór na skórze może przybierać wiele form – od koloru białego, przez kolor żółty,
pomarańczowy, czerwony, szary, brązowy. Mogą występować mieszanki tych
kolorów oraz przeróżne formy plamek i pasów. Występują również formy jednolicie ubarwione.
Szacuje się, że obecnie występuje około 400-600 odmian barwnych tego gatunku.

Wylinka
Węże zrzucają wylinkę w całości. Częstotliwość linienia jest różna w zależności od
wieku i gatunku węża. Młode linieją częściej (co kilka tygodni), a dorosłe rzadziej (co 1-3
miesiące). Przed linieniem wąż stanie się bardziej skryty i mniej aktywny. Może odmawiać
pokarmu i przesiadywać więcej czasu w wodzie. Jego skóra zrobi się ciemniejsza i będzie
sprawiała wrażenie suchej i zniszczonej. Kilka-kilkanaście dni przed linieniem jego skóra
przybiera mleczny odcień, a kolory i wzory są mniej intensywne. Oczy robią się również
mętne, gdyż okular to nic innego, jak cienka, przezroczysta skóra. Z niej również schodzi
wylinka. Kolor mleczny pojawia się, gdy pod starym, zużytym naskórkiem wytworzy się nowy
naskórek. Wytwarza się mleczna wydzielina, która ma za zadanie oddzielić te dwie warstwy
od siebie i ułatwić ściągnięcie wylinki. W tym czasie wąż łatwiej się stresuje i
wszelkie niepokojenie go może skończyć się atakiem, dlatego zaleca się zapewnienie spokoju
wężom w czasie linienia.
Po kilku dniach mętny kolor z oczu schodzi, ale może minąć jeszcze kilka-kilkanaście
dni do przejścia wylinki. Przez cały ten okres nie powinniśmy stresować węża. Można wtedy włożyć do terrarium mokrą kryjówkę (np. pojemnik z mchem torfowcem). Podczas linienia wąż ociera się o różne elementy wystroju, aby zsunąć z siebie naskórek. W tym czasie jest od razu zauważalna różnica pomiędzy
wyglądem starego i nowego naskórka. Wąż powinien ściągnąć naskórek w jednym kawałku, ale zdarza się, że zostanie on porwany, albo wilgotność w terrarium jest zbyt niska i nie wszędzie odklei się on od ciała węża. Należy po każdym linieniu obejrzeć węża, czy nie pozostały na nim jakieś fragmenty wylinki –
przede wszystkim w okolicach oczu, pod pyskiem, przy kloace (również kolce) i na końcu
ogona.

Długość życia
W niewoli dożywają do 15 lat, zdażają się przypadki osiągnięcia wieku 21 lat.

Aktywność
Wąż zbożowy jest uznany za gatunek o aktywności zmierzchowej. Unika ostrego, południowego słońca.
Wąż zbożowy prowadzi głównie naziemny tryb życia, ale potrafi się wspinać. Nie jest wymagane
stosowanie oświetlenia u tego gatunku, lecz zaleca się tego typu rozwiązanie. Zapewni to mu cykl
dnia i nocy. Możemy użyć do tego celu również oświetlenia z małą ilością UVB. Światło to ma wpływ na zwierzaka – większa ilość energii, lepsze wybarwienie.

Zachowanie
Usposobienie węża zbożowego jest dość łagodne. Jest to wąż bardzo ruchliwy i ciekawski,
chętnie sprawdza co opiekun robi w jego terrarium. To zachowanie bywa przez początkujących
hodowców mylone z agresją. Jego ciekawość bardzo często popycha go do aktywności poza
terrarium. Wyciągając węża należy być ostrożnym, by wąż nie pomylił naszej ingerencji z
pojawieniem się w terrarium pożywienia. Nie przybliżamy rąk do głowy węża, staramy się ją
ominąć i chwycić węża w połowie ciała. Jeśli wąż sam zbliża do nas głowę, oznacza to że chce
sprawdzić czym jest nasza ręka. Nie powinno się w takiej sytuacji zabierać gwałtownie ręki, gdyż
wąż może to skojarzyć z uciekającą zdobyczą. Pozwalamy po prostu powąchać naszą rękę i
omijamy powoli jego głowę.
Do wyciągania bardzo fajnie sprawdzają się haki do węży, którymi można sobie pomóc bez
ryzyka ugryzienia. Wyciągając go zapewniamy mu drugi punkt podpory, by wąż czuł się na nas
bezpiecznie. Należy jednak kontrolować, czy wąż trzyma się nas wystarczająco
mocno.

W sytuacji zagrożenia wąż zbożowy ucieka i chowa się do kryjówki. Jak każde zwierzę, on
również może okazać agresję, mimo że nigdy wcześniej tego nie robił. Zwykle jest to spowodowane
błędem człowieka, stresem, nieodpowiendnimi warunkami lub złym stanem zdrowia. W takiej
sytuacji wąż kieruje pysk w naszą stronę i syczy na nas. Może również ułożyć esowato odcinek
szyjny i poruszać chwiejnie głową na boki – w ten sposób węże oceniają odległość do celu.
Posykiwanie węża podczas poruszania się w naszym towarzystwie może być oznaką
niepokoju i sygnałem dla nas, aby być ostrożnym.

Dymorfizm płciowy

^{https://www.wikihow.com/Sex-a-Corn-Snake}

Rozmnażanie
Węże zbożowe dość łatwo rozmnażają się w niewoli. Przed łączeniem osobników często zimuje się węże – dzięki temu węże chętniej przystąpią do godów. Przed zimowaniem należy zadbać, by wąż wypróżnił się po ostatnim posiłku. Zimowanie polega na stopniowym zmniejszeniu temperatury do 12-15°C. Ten okres
przygotowawczy powinien trwać 2-3 tygodnie. Następnie przez 2-3 miesiące trwa zimowanie,
podczas którego wyłączamy światło zupełnie i utrzymujemy stałą temperaturę i wilgotność.
Temperatura może spadać nawet do 4°C, ale nie może wzrastać powyżej 15°C. Powyżej tej
granicy metabolizm węża zaczyna przyspieszać i wąż spala kalorie. Jeśli tego nie dopilnujemy,
wąż schudnie. Podczas zimowania nie karmimy węży. Stale kontrolujemy ich wagę, stan
zdrowia oraz nawodnienie organizmu. Po zimowaniu powracamy do optymalnych warunków –
stopniowo zwiększając temperaturę i długość dnia świetlnego.
Łączenie osobników obu płci odbywa się po pierwszym posiłku po zimowaniu. Należy
samca wpuszczać do samicy co 2-3 dni na kilka godzin. Podczas zalotów samiec ociera się o
samicę i czasami zawija dookoła niej. Podczas kopulacji węże są ze sobą splecione. Po ok. 2-3
tygodniach od pierwszego łączenia należy zapewnić samicy spokój. Do terrarium wkładamy
pojemnik z wilgotnym substratem, aby zachęcić ją do złożenia jaj w tym miejscu. Samica składa
od kilku do 20 jaj, zakopując je w podłożu. Jaja węży zlepiają się ze sobą po złożeniu i tworzą
zwartą grupę.
Jaja zapłodnione są zwykle odrobinę większe i mają białą, suchą pergaminową skorupkę.
Jaja niezapłodnione mogą mieć żółtawy odcień, a ich skorupka jest lekko klejąca i sprawia
wrażenie brudnej. Po kilku dniach od złożenia możemy prześwietlić jaja światłem i upewnić
się, czy są zapłodnione – wtedy wnętrze będzie miało kolor różowy i dostrzeżemy ciemniejszą
plamkę zarodka.
Jeżeli samica złożyła jaja w terrarium, możemy przenieść je delikatnie do inkubatora,
gdzie łatwiej będzie utrzymać odpowiednie warunki do ich rozwoju. Podczas tej czynności nie
możemy obracać jaj – spowoduje to utonięcie zarodków. Można jaja oznaczyć u góry markerem,
aby mieć pewność, że nie zmienimy ich pozycji. Jaja powinny być przeniesione razem – nie
odklejamy ich od siebie, gdyż możemy uszkodzić skorupki.
Jaja inkubujemy w temperaturze 27-28°C. Nie przekraczamy górnej granicy tego zakresu
temperatur, gdyż może to spowodować śmierć zarodków. Tymczasowy spadek temperatury nie jest
tak niebezpieczny i spowoduje jedynie wydłużenie inkubacji. Utrzymujemy wilgotność na
poziomie 80-90%. Do inkubacji jaj możemy wykorzystać wermikulit, który długo utrzymuje
wilgotność i nie pleśnieje.
Młode klują się po 55-65 dniach, w zależności od temperatury inkubacji. Klucie może
potrwać kilka godzin. W tym czasie węże zużywają resztki żółtka, a ich płuca zaczynają
oddychać powietrzem atmosferycznym. Nie powinniśmy tego procesu przerywać. Należy
pozwolić wężom wyjść samodzielnie.

Występowanie
Wąż zbożowy zamieszkuje Amerykę Północną (USA). Gatunek został introdukowany na
Hawaje, Karaiby i w niektóre miejsca Europy. Zamieszkuje różnorodne siedliska – od lasów, przez
łąki, mokradła i namorzyny, po pola i nieużytki rolne. Bywa często widziany w pobliżu siedzib
ludzkich, gdzie poszukuje pożywienia. Wąż zbożowy porusza się głównie po ziemi, ale potrafi też
dobrze się wspinać. Niekiedy zagląda do dziupli i gniazd ptaków.

_{^{https://s3.animalia.bio/animals/maps/original/gwHkhpyUPQ8hfv6XVNQB.webp}}

Powinniśmy mu zapewnić w ciągu dnia temperaturę 32°C na wyspie cieplnej, a w
miejscu najchłodniejszym 25-28°C. W nocy wyłączamy ogrzewanie, by osiągnąć temperaturę
pokojową.
Do ogrzewania terrarium mamy kilka możliwości – mata grzewcza, kabel grzewczy,
oświetlenie grzewcze lub emiter ciepła. Powinny one ogrzewać 1/3 terrarium, by na reszcie powierzchni temperatura była niższa o kilka stopni. Pozwoli to wężowi wybrać temperaturę, w
której chce przebywać. W obu strefach powinny być kryjówki. Przy montowaniu elementu
grzewczego należy pamiętać o tym, że wąż nie powinien mieć z nim bezpośredniego kontaktu,
gdyż może się poparzyć. Wybór elementu grzewczego oraz sposób jego montowania w dużej
mierze zależy od tego z czego zbudowane jest terrarium.

Zalecamy stosowanie elementów grzewczych wraz ze sterownikami temperatury!

Dysponując szklanym terrarium możemy zamontować element grzewczy w środku lu
na zewnątrz, kierując się zasadą – by szkło nie dotykało elementu grzewczego. Silne punktowe
nagrzanie szkła powoduje jego naprężenia względem chłodnej części, które mogą spowodować
pęknięcie. Wystarczy, że odsuniemy element grzewczy i stworzymy wąską pustą przestrzeń,
dzięki której szkło będzie nagrzewać się bardziej równomiernie. W przypadku płyty meblowej
element grzewczy musimy włożyć do środka terrarium, gdyż drewno jest doskonałym
izolatorem ciepła. oświetlenie i emitery ciepła powinny być umieszczone w takim miejscu, by
zwierzę nie mogło go dosięgnąć (również z pułki skalnej). Maty i kable grzewcze powinny
zajmować maksymalnie połowę terrarium i być odizolowane płaskim kamieniem, płytą kaflową,
lub innym stałym elementem. Nie wystarczy nasypać na nie podłoże, gdyż wąż może się
do nich dokopać.

Wilgotność powinna być utrzymywana na poziomie 50-70%.
Do monitorowania wilgotności i temperatury powietrza bardzo dobrze sprawdzają się
małe termometry i higrometry dostępne w wersji analogowej lub cyfrowej.

Terrarium
Wąż zbożowy jest wężem naziemnym, więc terrarium powinno być zorientowane
horyzontalnie. Terrarium dla jednego dorosłego osobnika powinno mierzyć ok.
80x40x40cm (długość x szerokość x wysokość).

Wystrój terrarium powinien przypominać tereny leśne lub łąkę. Nie jest wymagana
ścianka, ale warto włożyć do środka jakiś konar, korzeń, który umożliwi zwierzęciu
wspinaczkę i oddzieli fragment terrarium, gdzie wąż może się schować oraz kamienie, sztuczne rośliny. Powinniśmy zadbać przede wszystkim, by w terrarium znajdowały się szorstkie elementy, o które wąż może ocierać się podczas wylinki. Musimy zadbać też o kryjówki – poza konarem powinna znajdować się
jeszcze jedna w drugiej strefie temperaturowej. Podłoże w jednym miejscu terrarium powinno być stale wilgotne (np. w mokrej kryjówce), dlatego należy
wybierać takie, które nie pleśnieje. Idealnie nadają się tutaj podłoża bioaktywne, które mają za
zadanie stworzyć w terrarium warunki podobne do naturalnych.

Jako podłoża podstawowe możemy użyć lignocel, aspen, podłoże konopne:

Woda
Węże wymagają stałego dostępu do miski z wodą. Powinna być ona na tyle duża, by wąż
mógł cały się w niej zmieścić.

Żywienie
Węże zbożowe w naturze polują na gryzonie, jaszczurki, płazy i ptaki (zjadają też ich
jaja). W warunkach hodowlanych zwykle karmi się je gryzoniami (myszy, szczury, świnki
morskie, chomiki, mastomyszy, myszoskoczki) i ptakami (kurczaki, gołebie i inne). Ptaki
powinny stanowić tylko dodatek. Zwierzęta karmowe są dostępne w różnej wielkości – od
młodych (osesków) po duże, wyrośnięte osobniki. To daje możliwość dobrania odpowiedniej
wielkości pokarmu do wielkości naszego podopiecznego.
Żywy pokarm wiąże się też z wieloma zagrożeniami – możliwością pogryzienia i podrapania
węża, obecnością pasożytów na lub w podawanym pokarmie.
Mrożony pokarm należy rozmrozić przed podaniem i podgrzać do temperatury ok. 35-
40°C. Pokarm należy podawać chwytakiem lub pęsetą, aby uniknąć ugryzienia przez węża.
Podczas podawania pokarmu należy go trzymać w taki sposób, aby wąż nie uderzył się w szybę
lub jakiś element wystroju, gdy nie trafi w pokarm.

Częstotliwość karmienia i wielkość pokarmu
Młode osobniki karmimy co 4-7 dni. Dorosłe karmimy rzadziej – co 10-14 dni.

^{https://www.reddit.com/r/cornsnakes/comments/x2ixk2/is_this_a_fine_feeding_schedule_i_found_this_one/}
Dobieramy wielkość pokarmu licząc ok. 10% od wagi węża.

Życzymy samych sukcesów hodowlanych 🙂